Εργασίες συντήρησης στους ναούς της Μητρόπολης Ίμβρου και Τενέδου (2020-2024)

Με αφορμή την ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη κ. Κυρίλλου στην Ιερά Μητρόπολη Ίμβρου και Τενέδου, τον Ιούλιο 2020, η Πρόεδρος του Δ.Σ., καθηγήτρια Ναταλία Πούλου, και η Διευθύντρια του ΕΚΒΜΜ, Δρ Φλώρα Καραγιάννη, μετέβησαν στην Ίμβρο και επισκέφθηκαν μεταβυζαντινούς ναούς του νησιού με σκοπό τη διάγνωση της κατάστασης διατήρησης των ξυλόγλυπτων τέμπλων και  των ιερών εικόνων που διασώζονται σε αυτούς. Η επίσκεψη αυτή ήταν η αρχή μιας πολύ γόνιμης και άριστης συνεργασίας μεταξύ του ΕΚΒΜΜ και της Μητρόπολης Ίμβρου και Τενέδου, καθώς τα έτη που ακολούθησαν το Κέντρο μας ανέλαβε την συντήρηση του ξύλινου διακόσμου και των φορητών εικόνων των ναών της Παναγίας στην πρωτεύουσα του νησιού και στο Γλυκύ της Ίμβρου και των φορητών εικόνων του ναού της Μητρόπολης της Τενέδου.

Ο Μητροπολιτικός ναός της Παναγίας της Ίμβρου, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, κτίστηκε το 1835 ως ενοριακός ναός του χωριού Merkez. Από το 1905 ο ναός της Παναγίας μετατράπηκε σε μητροπολιτικό ναό, βρισκόμενος στην καρδιά του διοικητικού και εμπορικού κέντρου της πρωτεύουσας της Ίμβρου. Ο μητροπολιτικός ναός της Παναγίας, ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη και ημικυκλική αψίδα. Ο χωρισμός των κλιτών γίνεται με κίονες, των οποίων ο κορμός αποτελείται από ξύλινο πυρήνα καλυμμένο με λευκό ασβεστοκονίαμα.

Κατά τη διάρκεια του 2021 και 2022 και κατόπιν προγραμματισμού του ΕΚΒΜΜ, κλιμάκια συντηρητών μετέβησαν στην Ίμβρο με σκοπό τη σύνταξη μελέτης συντήρησης του τέμπλου, των εικόνων, του άμβωνα, του Δεσποτικού θρόνου και του προσκυνηταριού και την εκπόνησή της. Στο τέμπλο οι εργασίες ξεκίνησαν με τον καθαρισμό της οπίσθιάς του όψης και συνεχίστηκαν με εργασίες απεντόμωσης, στερέωσης του χρωματικού στρώματος και καθαρισμού της ζωγραφισμένης εμπρόσθιάς του όψης. Οι εργασίες στο τέμπλο ολοκληρώθηκαν με την προσθήκη ανάγλυφων νεοκλασικών στοιχείων, την σημειακή αισθητική του αποκατάσταση και την επάλειψη με μίγμα βερνικιών.  Όσον αφορά στις εικόνες τόσο του τέμπλου όσο και άλλων που βρίσκονταν στο ναό, πραγματοποιήθηκε καθαρισμός και αφαίρεση οξειδωμένου βερνικιού και επιζωγραφίσεων, στερέωση του ξύλινου φορέα με εφαρμογή θερμοπλαστικής ρητίνης στον εμφανή ξύλινο φορέα της πίσω όψης, καθώς και αισθητική αποκατάσταση με χρώματα ακουαρέλας και εφαρμογή προστασίας με συνθετικό βερνίκι. Στον άμβωνα υλοποιήθηκε επιφανειακός καθαρισμός για την απομάκρυνση σκόνης και επικαθίσεων, αφαίρεση του στρώματος επιζωγραφίσεων με αστέρια με αποτέλεσμα την αποκάλυψη του αρχικού φυτικού διακόσμου και ήπια αισθητική αποκατάσταση με χρώματα ακουαρέλας στον φυτικό κάμπο.

Το έργο της συντήρησης του ξυλόγλυπτου διακόσμου και των 47 φορητών εικόνων στον Μητροπολιτικό ναό της Παναγίας ολοκληρώθηκε το 2022 και με αφορμή την ολοκλήρωσή του εκδόθηκε το 2023 ο σχετικός τόμος, «Ο Μητροπολιτικός Ναός της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Παναγία Ίμβρου».

Το ΕΚΒΜΜ προχώρησε σε εργασίες συντήρησης και στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Γλυκύ Ίμβρου. Ο ναός κτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού στο βόρειο άκρο του οικισμού, στη θέση που βρίσκεται και το κοιμητήριο του χωριού. Το έτος ολοκλήρωσης του ενοριακού ναού (1837) αναγράφεται στο κλειδί του τοξωτού υπέρθυρου της κύριας εισόδου. Στον ναό, εκτός από τις εικόνες που κοσμούν το τέμπλο, και τις υπόλοιπες προσκυνηματικές, φυλάσσονται και εικόνες που μεταφέρθηκαν από εξωκκλήσια της ευρύτερης περιοχής του χωριού, καθώς και από το όμορο μοναστήρι των Ταξιαρχών, αλλά και εικόνες ιδιωτικής λατρείας που άφησαν κάτοικοι που εγκατέλειψαν το χωριό.

Το 2022 πραγματοποιήθηκε αυτοψία, προκειμένου να διαγνωστεί η κατάσταση διατήρησης του ξυλόγλυπτου τέμπλου και των εικόνων που το κοσμούν και να συνταχθεί η Τεχνική Έκθεση Συντήρησης από τους συντηρητές του Υπουργείου. Στην Έκθεση καταγράφθηκε η κατάσταση διατήρησης του τέμπλου του ναού, παθογόνοι παράγοντες και οι αιτίες φθοράς του τέμπλου και πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους.

Η συντήρηση του ξυλόγλυπτου τέμπλου του ναού ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε εντός του 2022. Κατά τη διάρκεια των εργασιών πραγματοποιήθηκε φωτογραφική τεκμηρίωση τέμπλου,  καθαρισμός της οπίσθιας πλευράς του ξύλινου υποστρώματος του τέμπλου, σταθεροποίηση ασταθών τμημάτων, καθαρισμός και στερέωση της ζωγραφικής επιφάνειας, αφαίρεση επιζωγραφίσεων, αισθητική αποκατάσταση και εφαρμογή προστατευτικού βερνικιού.

Το ΕΚΒΜΜ  πραγματοποίησε εργασίες αποκατάστασης των φορητών εικόνων και των βημοθύρων του τέμπλου του Μητροπολιτικού ναού της Τενέδου. Η συντήρηση των 30 εικόνων και των βημοθύρων ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2024. Αρχικά, διενεργήθηκε η απαραίτητη τεκμηρίωση των αντικειμένων για τη καταγραφή των φθορών και των χαρακτηριστικών τους και αναλυτική φωτογράφιση τους. Κατά τις εργασίες συντήρησης πραγματοποιήθηκε καθαρισμός από σκόνη και επικαθήσεις και στις δυο όψε ς τους, αφαίρεση ξένων σωμάτων, στερέωση περιμετρικά και στην πίσω όψη, καθαρισμός βερνικιού με κατάλληλους διαλύτες και μηχανικός καθαρισμός σημειακά, χρωματική αποκατάσταση και, τέλος, τοποθέτηση νέου βερνικιού στη μπροστινή όψη.